CALL FOR PAPERS: HET GODDELIJKE / THE DIVINE
*The deadline for this open call has been extended until April 22nd, 2023.
[Scroll naar beneden voor Nederlands]
Rays of light breaking through the clouds, flickering in the sky and through the leaves of botanical life, and touching our minds, senses and dearly beloved. This is what is called the divine: heavenly, sublime, inspiration, that is, the gift from what were supposed to be deities or God. What does it mean to utter those words of the divine? Do they still mean something? Yet, faith in divine things is not about what is certain, it refers to hidden powers or knowledge in our orientations. The divine as such, therefore, can be interpreted as pointing towards the aesthetics and practices directed to the invisible or, more exactly, to what is not yet visible and, perhaps, will remain so. Although most of us would easily affirm the Death of God that Nietzsche placed in the mouth of a madmen, whose truth came too early, we can barely argue that everything has become visible in our postmodern epoch. Thus, we might ask: what are the invisible practices and orientations of the postmodern?
Or is, contrary to definite interpretations, the Death of God only conceptual? Could we claim as Emmanuel Levinas in The Trace of the Other (1963) highlights that “the revealed God of our Judeo-Christian spirituality maintains all the infinity of his absence, which is in the personal order itself”? [1] Does God, indeed, shows himself only by “his trace”? And is to find oneself in this trace, to go towards the others who stands in the trace of God? Going towards the Other, for Levinas, is not only to meet the Other but to be sure to not come “with empty hands,” [2] because, he writes: “To recognize the Other is to recognize a hunger. To recognize the Other is to give.” [3] It is, therefore, on earth that spirituality unfolds, while Levinas, simultaneously, recognizes that “[n]othing is more ambiguous than the term ‘spiritual life’.”. [4] It seems as if the gesture of giving that grounds the personal order is not merely the positive manifestation of spirituality but constrained by the social circumstances and its environmental grounds, thus, ambiguous to evaluate. Is this due to the “modern world [order],” as Levinas writes in Otherwise than Being, or, Beyond Essence (1974) that “[w]e find the agglomerations or dispersions of peoples in the deserts without manna of this earth”? [5]
Manna, a term coined by Marcel Mauss in his work The Gift, (1923/24) means:
‘magical, religious, and spiritual power,’ a power the inhabitants of Polynesia believed to be inherent in a gift, forcing it to return to the gift giver at some later point … the mana of the gift, we might say, remains magically positive.[6]
Now, then, what does it mean to be without manna? The desert provides an answer, being both a material constraint and a metaphor for spirituality. As the desert both invokes the Judaic invocation of wandering towards the promised land, and departing without returning, and, at the same time, refers to the increasing symbolic and material space that capitalism conquers, Deleuze and Guattari observe in their book Anti-Oedipus (1977). Indeed, the desert might be symbolic of the modern capitalist program i.e., departing without ever returning, and transcending every ecological limit. Nietzsche asserts this ambiguous meaning of the desert, employing it as a configuration of his critique on modernity, while also writing: “In the desert the truthful have always dwelled, the free spirits, as the rulers of the desert; but in the cities dwell the well-fed, famous wise men – the draft animals.” [7] Is the disruption of the desert, perhaps, why Nietzsche proposes that the philosopher emerges from desert ascetics? And what have become of the truthful free spirits in the increasing modern-made Desert Earth?
Aidan Tyran, in the article “Desert Earth: Geophilosophy and the Anthropocene’’ (2016), referring to Deleuze’s and Guattari’s Nietzschean critique on capitalism, writes: “Throughout Anti-Oedipus, Deleuze and Guattari develop Nietzsche’s contention that capitalism is established within the Christian ascetic ideal and produces a secularised form of it in its insistence on the punitive logic of debt.” [8] That is why the gesture of giving easily returns to us as credit, creating a debt for the other, and making the gift impossible. In other words, giving becomes inscribed in the economy of morality. David Graeber in his book Debt: The First 5000 Years (2011) similarly ponders on the statement of “paying one’s debts,” admitting: “The reason it's so powerful is that it's not actually an economic statement: it's a moral statement. After all, isn't paying one's debts what morality is supposed to be all about? Giving people what is due.” [9] Thus, can we consider money the spiritual current of our time? Invisible and omnipresent, yet establishing morality as such. Is being in the desert without manna, therefore, not another way of indicating the impossibility of giving, as Jacques Derrida suggests in Given Time: I. Counterfeit Money (1991)? We invite you to think about traces and threads of the divine leading into our present, and about breaks from the rigid economy of morality, such as love, solidarity, mutual aid, support, and joy.
In the eighteenth century, the concept of the divine - the exalted, the sublime - constituted an essential innovation and driving force behind the progress of philosophy, literature, and the (theoretical) reflection on both art as such and the creation of art. Philosophers like Edmund Burke in A Philosophical Inquiry into the Origins of Our Ideas of the Sublime and Beautiful (1757) and Immanuel Kant in Critique of the Power of Judgment (1790) attempted to grasp the notion of the divine in their works and include the concept in the context of aesthetic reflection. Nevertheless, the divine is not only the subject of an ongoing philosophical discourse; it also raised questions and posed challenges in the theoretical reflection of the arts. The infiniteness and irreconcilability of the divine with any norm starkly contrasts the beauty and aesthetic values associated with it. The endeavour to include this concept in the theoretical reflection on the arts, however, actually provided opportunities to explore and establish new approaches.
Since spirituality is an important part of cultural or communal life, a large number of artists have been focusing on depicting spirituality and its practical implementation for decades. For example, the Swedish artist Hilma Af Klint (1862-1944) was one of the pioneers of abstract painting. In 1896, Af Klint formed the group 'De Fem', The Five, with four like-minded artists. The women gathered regularly to communicate with mystical and higher beings through prayer, séances, and meditation. The Five made profound works in which they were 'guided' by the sublime. An accompanying 'guide' that freed the artists from the limitations of the material world, resulting in unplanned, often radically abstract paintings and drawings.
For centuries, artists worldwide have found inspiration in the supernatural, spirituality, the sublime and religion; in the religious traditions of the original inhabitants of the inlands of Suriname, in the Winti traditions brought by the enslaved from Western African countries, and in stories from the Mahabharata and the Ramayana that underlie Hinduism. The supernatural inspires and connects. Armand Baag was a painter who depicted stories from the Winti faith. Abaysa e go na maysa is an example of this. In this painting, Baag has a figurative representation of Boni's entombment, with a visualisation of Maysa (Mother Earth) in the upper right corner.
ca. 1973, Collection kinderen Baag, Amsterdam. Photo: Gert Jan van Rooy van Armand Baag
But spirituality also has inspired artists in different, more abstract ways. Spirituality can be derived from the noun inspiration. Synonyms for inspiration can be respiration, imagination, insight, passion; meanings that seem to indicate a spiritual experience that activates something in the subconscious and the rest flows naturally.
In the podcast Surinaamse School: Spirituele Empowerment, painter George Ramjiawansingh describes a spiritual experience that comes to him; a power that makes him paint his canvases. [10] Marlou Fernanda is an interdisciplinary artist who uses different mediums, including the art of performance. In an interview, she talks about an experience during her performance I carry the weight in which she keeps repeating the text ‘I need to do everything by myself'. [11] According to Fernanda, this experience is not at all acted; it is a form of discharge. The video gives the impression that her body is being taken over, that she is in a state of trance where she is guided by an intuitive experience of the subconscious. The artist can be seen as the chosen one who undergoes an inspiring experience and creates from that place. Instead of interpreting, the audience experiences.
The ‘abstract-expressionism’ is a movement that emerged in New York in the late 1940s. This post-war period marks a time when artists, following expressionism, surrealism, and abstraction, completely surrendered to their inner world. Spirituality was an important theme for artists such as Mark Rothko (1903-1970) and Barnett Newman (1905-1970). In his essay ‘’The Sublime is Now’’, Newman writes about the artist's shifting position: "Instead of making cathedrals out of Christ, man, or 'life,' we are making it out of ourselves, out of our own feelings." [12] Contrary to representing the eternal order and omni-presence of God, in this form of expressionism the infinite inner world or truth of the (modern/postmodern) subject becomes the conduit for the arts. According to Newman, he was in an exalted position as an artist: the abstract expressionists were the chosen ones who were allowed to absorb the divine energy and let it reverberate in the work in order to let the viewer undergo a spiritual experience with that imagination. In this way, the artist returned to the original role as 'maker of the gods'. In the work Cathedra, painted by Barnett Newman in 1951, the viewer is invited to allow himself to be embraced by the work. He depicted his spiritual experience on canvas, leaving room for the viewer to be guided by an emotional response to the work.
Barnett Newman, Cathedra. c/o Pictoright Amsterdam/Stedelijk Museum Amsterdam https://www.stedelijk.nl/en/collection/1376-barnett-newman-cathedra
Simulacrum is calling for papers and art submissions which explore the divine and the divinity in an exploratory way; in historical perspective and in reflection on contemporary tendencies regarding the word. The deadline for this C4P is April 22nd, 2023. Submissions and questions can be sent by email to info@simulacrum.nl. When considering submitting a visual work, please note that Simulacrum is printed in two colours. Including articles (up to 2000 words) as .doc or .docx and visual contributions as .pdf.
CALL FOR PAPERS
HET GODDELIJKE
THE DIVINE
deadline April 19th, 2023
CALL FOR PAPERS: HET GODDELIJKE [NL]
Door de wolken breken lichtstralen, flikkerend in de lucht schijnen ze door de bladeren van het botanische leven. Ze raken onze geest, zintuigen en dierbare geliefden. Het Goddelijke: hemels, subliem en inspirerend. Dat wil zeggen: het geschenk van wat verondersteld werd godheden of God te zijn. Wat betekent het om die woorden van het goddelijke uit te spreken? Betekenen ze nog iets? Geloof in goddelijke dingen gaat niet over wat zeker is, het verwijst naar verborgen krachten of kennis in onze oriëntaties. Het goddelijke als zodanig kan dus geïnterpreteerd worden als wijzend naar de esthetica en praktijken die gericht zijn op het onzichtbare of, preciezer gezegd, op wat nog niet zichtbaar is en dat misschien ook zal blijven. Hoewel de meesten van ons gemakkelijk de dood van God zouden bevestigen, die Nietzsche in de mond legde van de dolle mens wiens waarheid te vroeg kwam, kunnen we nauwelijks beweren dat alles zichtbaar is geworden in ons postmoderne tijdperk. We zouden ons dus kunnen afvragen: wat zijn de onzichtbare praktijken en oriëntaties van het postmoderne?
Of is, in tegenstelling tot definitieve interpretaties, de dood van God slechts conceptueel? En zouden we kunnen claimen zoals Emmanuel Levinas in The Trace of the Other (1963) benadrukt dat “de geopenbaarde God van onze joods-christelijke spiritualiteit de oneindigheid van zijn afwezigheid behoudt, die in de persoonlijke orde zelf ligt”? [1] Toont God zich inderdaad alleen door “zijn spoor”? En is jezelf in dit spoor vinden, naar de anderen gaan die in het spoor van God staan? Naar de Ander gaan is voor Levinas niet alleen de Ander ontmoeten, maar er zeker van zijn dat je niet “met lege handen” komt, [2] want, hij schrijft: “De Ander herkennen is een honger erkennen. De Ander erkennen is geven”. [3] Het is daarom op aarde dat spiritualiteit zich ontvouwt, terwijl Levinas tegelijkertijd de eerste is om toe te geven dat "[niets] dubbelzinniger is dan de term 'spiritueel leven'". [4] Het lijkt alsof het gebaar van geven, wat de persoonlijke orde grond, niet alleen de positieve manifestatie van spiritualiteit is, maar beperkt wordt door de sociale omstandigheden en de natuur van het medium, dus ambigue is. Is dit te wijten aan de “moderne wereld [orde]”, en wellicht de implicaties van het kapitalisme, zoals Levinas schrijft in Otherwise than Being, or, Beyond Essence: (1974) "We vinden de agglomeraties of verspreiding van volkeren in de woestijnen zonder manna van deze aarde”? [5]
Manna, een term bedacht door Marcel Mauss in zijn werk The Gift, (1923/24) betekent:
'magische, religieuze en spirituele kracht', een kracht die volgens de inwoners van Polynesië inherent is aan een geschenk - de overtuiging dat het geschenk op een later moment wederkeert bij de schenker … de mana van het geschenk, zouden we kunnen zeggen, blijft magisch positief. [6]
Wat betekent het dan om zonder manna te zijn? De woestijn biedt een antwoord, omdat het zowel een materiële beperking is als een metafoor voor spiritualiteit. Als een joodse metafoor of inspiratie om naar het beloofde land te vertrekken zonder terug te keren, en de toenemende symbolische en materiële ruimte dat het kapitalisme verovert, zoals Deleuze en Guattari observeren in hun boek Anti-Oedipus (1977). Nietzsche (2006) bevestigt deze ambigue betekenis van de woestijn en gebruikt het als een configuratie van zijn kritiek op de moderniteit, terwijl hij ook schrijft: 'In de woestijn hebben altijd de waarheidsgetrouwen gewoond en de vrije geesten als de heersers van de woestijn geleefd; maar in de steden wonen de doorvoede, beroemde wijze mannen - de trekdieren". [7] Nietzsche stelt inderdaad voor dat de filosoof, die vertrekt van de doxa, voortkomt uit de asceten van de woestijn. Op een vreemde manier stamt de ontwikkeling van de christelijke moraal tot kapitalisme dan ook af van deze ascetische filosofen.
Aidan Tyran schrijft in het artikel Desert Earth: Geophilosophy and the Anthropocene (2016), verwijzend naar de Nietzscheaanse kritiek van Deleuze en Guattari op het kapitalisme: “Door Anti-Oedipus heen, ontwikkelen Deleuze en Guattari Nietzsche’s betwisting dat kapitalisme is gevestigd binnen het christelijke ascetische ideaal, en een geseculariseerde vorm produceert met het gebod op een bestraffende logica van schuld”. [8] Dat is de reden waarom het gebaar van geven gemakkelijk als krediet naar ons terugkeert, een schuld voor de ander creëert en het geschenk onmogelijk maakt. Met andere woorden, geven wordt ingeschreven in de economie van moraliteit. David Graeber denkt in zijn boek Debt: The First 5000 Years (2011) inderdaad na over de verklaring van "paying one’s debts", en geeft toe: "De reden dat het zo krachtig is, is dat het eigenlijk geen economische verklaring is: het is een morele verklaring. Immers, is het betalen van schulden niet waar moraliteit over gaat? Geven aan anderen wat hen toekomt”. [9] Zou geld dus de spirituele stroom van onze tijd zijn, onzichtbaar en alomtegenwoordig, en de moraal als zodanig gronden? "Mensen in de woestijn zonder manna", is dit daarom niet een andere manier om de onmogelijkheid van geven aan te geven, zoals Jacques Derrida suggereert in Given Time: I. Counterfeit Money (1991)? We nodigen je uit om na te denken over de sporen en draden van het goddelijke die naar ons heden leiden, en over breuken met de rigide economie van moraliteit, zoals liefde, solidariteit, wederzijdse hulp, steun en vreugde.
In de achttiende eeuw vormde het concept van het goddelijke - het verhevene, het sublieme - een essentiële vernieuwing en drijvende kracht achter de vooruitgang van de filosofie, de literatuur en de (theoretische) reflectie op zowel kunst als zodanig als het creëren van kunst van het maken van kunst. . Filosofen zoals Edmund Burke in A Philosophical Inquiry into the Origins of Our Ideas of the Sublime and Beautiful (1757) en Immanuel Kant in Critique of the Power of Judgment (1790) probeerden de notie van het goddelijke in hun werken te vatten en het concept op te nemen in het kader van esthetische reflectie.
Aangezien spiritualiteit een belangrijk onderdeel is van het culturele of religieuze leven, richt zich een groot aantal kunstenaars al decennia lang op het verbeelden van spiritualiteit en de praktische uitvoering daarvan. Zo was de Zweedse kunstenaar Hilma Af Klint (1862-1944) een van de pioniers van de abstracte schilderkunst. Met vier gelijkgestemde kunstenaars vormde Af Klint in 1896 de groep ‘De Fem’, De Vijf. De vrouwen kwamen regelmatig bijeen om te communiceren met mystieke wezens en hogere wezens middels gebed, seances en meditatie. De Vijf maakten diepgaande werken waarin ze werden ‘geleid’ door het sublieme. Een begeleidende ‘gids’ die de kunstenaars bevrijdde van de beperkingen van de materiële wereld, wat resulteerde in ongeplande, vaak radicaal-abstracte schilderijen en tekeningen.
Wereldwijd vinden kunstenaars al eeuwenlang inspiratiebronnen in het bovennatuurlijke, spiritualiteit, het sublieme en religie; in de religieuze tradities van de oorspronkelijke bewoners van de binnenlanden van Suriname, in de Winti die werd meegebracht met de tot slaaf gemaakten uit landen in het westen van Afrika, en in verhalen van de Mahabharata en de Ramayana die ten grondslag liggen aan het Hindoeïsme. Het bovennatuurlijke inspireert en verbindt. Armand Baag was een schilder die verhalen uit het Winti geloof verbeelde. Abaysa e go na maysa is een voorbeeld daarvan. Op dit schilderij heeft Baag een figuratieve voorstelling van de graflegging van Boni, met rechtsboven een visualisatie van Maysa (Moeder Aarde).
ca. 1973, Collectie kinderen Baag, Amsterdam. Foto: Gert Jan van Rooy van Armand Baag
Maar spiritualiteit heeft kunstenaars ook op andere, abstracte wijzen geïnspireerd. Van het woord spiritualiteit kan inspiratie worden afgeleid. Synoniemen voor het woord inspiratie zijn bevlogenheid, bezieling, inblazing, ingeving; woorden die lijken te wijzen op een geestelijke ervaring waardoor iets in het onderbewustzijn wordt aangezet en de rest vanzelf voortvloeit.
Kunstschilder George Ramjiawansingh beschrijft in de podcast Surinaamse School: Spirituele Empowerment een spirituele ervaring die tot hem komt en hem leidt in het schilderen van zijn doeken. [10] Marlou Fernanda, interdisciplinair kunstenaar die onder andere het medium performance gebruikt, vertelt over een ervaring tijdens haar performance I carry the weight waarbij ze de tekst ‘ik moet alles alleen doen’ blijft herhalen. Fernanda vertelt in een interview dat het niet geacteerd is; het is een vorm van ontlading. [11] De video wekt de indruk dat haar lichaam wordt overgenomen, dat ze zich in een staat van trance bevindt waarbij ze wordt geleid door een geheel intuïtieve beleving van het onderbewuste. De kunstenaar kan als de uitverkorene worden gezien die een bezielende ervaring ondergaat en vanuit die plek creëert. In plaats van te interpreteren, ervaart het publiek.
Het abstract-expressionisme is een stroming die eind jaren veertig in New York opkwam. Deze naoorlogse periode markeert een tijd waarin kunstenaars zich, in navolging van het expressionisme, het surrealisme en de abstractie, volledig overgaven aan hun binnenwereld. Spiritualiteit was een belangrijk thema voor kunstenaars als Mark Rothko (1903-1970) en Barnett Newman (1905-1970). In het essay ''The Sublime is Now', schrijft Barnett Newman over de verschuivende positie van de kunstenaar: "Instead of making cathedrals out of Christ, man, or 'life,' we are making it out of ourselves, out of our own feelings." [12] In tegenstelling tot het representeren van de eeuwige orde en alomtegenwoordigheid van God, wordt in deze vorm van expressionisme de oneindige innerlijke wereld of waarheid van het (moderne/postmoderne) subject het kanaal voor de kunsten. Volgens Newman bevond hij zich als kunstenaar in een verheven positie: de abstract expressionisten waren de uitverkorenen die de goddelijke energie mochten absorberen en laten doorklinken in het werk om de toeschouwer met die verbeelding een spirituele ervaring te laten ondergaan. Zo keerde de kunstenaar terug naar de oorspronkelijke rol van 'maker van de goden'. In het werk Cathedra, geschilderd door Barnett Newman in 1951, wordt de toeschouwer uitgenodigd zich te laten omarmen door het werk. Hij verbeeldde zijn spirituele ervaring op doek, waarbij hij ruimte liet voor de kijker om zich te laten leiden door een emotionele reactie op het werk.
Barnett Newman, Cathedra. c/o Pictoright Amsterdam/Stedelijk Museum Amsterdam https://www.stedelijk.nl/en/collection/1376-barnett-newman-cathedra
Simulacrum is op zoek naar essays en kunst inzendingen die het goddelijke en de goddelijkheid op verkennende wijze onder de loep nemen. In historisch perspectief en in reflectie op hedendaagse tendensen omtrent het woord. De deadline voor deze C4P is 22 april. Inzendingen en vragen kunnen per mail worden gestuurd naar info@simulacrum.nl. Indien je een visueel werk wil insturen, houd er dan rekening mee dat Simulacrum tweekleurig wordt geprint. Voeg artikelen (van maximaal 2000 woorden) bij als .doc of .docx en visuele bijdragen als .pdf.
[1] Levinas, E. Otherwise Than Being or Beyond Essence. Springer Science & Business Media, 2013, 359.
[2] Levinas, Emmanuel. Difficult Freedom: Essays on Judaism. Johns Hopkins University Press, 1997, 26.
[3] Lévinas, Emmanuel. Totality and Infinity: An Essay on Exteriority, 1969, 75.
[4] Levinas, Emmanuel. Difficult Freedom: Essays on Judaism. Johns Hopkins University Press, 1997, 6; 26.
[5] Levinas, E. Otherwise Than Being or Beyond Essence. Springer Science & Business Media, 2013, 184.
[6] Groys, Boris. Under Suspicion: A Phenomenology of Media. Columbia University Press, 2012, 106.
[7] Pippin, Robert. Nietzsche: Thus Spoke Zarathustra. Cambridge University Press, 2006, 80.
[8] Tynan, Aidan. “Desert Earth: Geophilosophy and the Anthropocene.” Deleuze Studies, October 31, 2016, 485. https://doi.org/10.3366/dls.2016.0240.
[9] Graeber, David. Debt: The First 5,000 Years. Melville House Publishing, 2011, 4.
[10] Stedelijk Museum in collaboration with Shay Kreuger and Vinny Tailor, ‘’Surinaamse School: Spirituele Empowerment’’ Stedelijk Museum Amsterdam (podcast), date unknown, consulted 1 March 2023. [11] Marlou Fernanda and Keanna Williams, ‘’Uncovering Creativities #15: Direct from the (he)art.’’ Pakhuis de Zwijger. April 21, 2021. Talkshow, 1:05:03.
[12] Barnett Newman, “The Sublime is Now,” Theories of Modern Art (Los Angeles: The University of California Press, 1984), 553.
