Jrg. 25 #1 De Muur
Het opbouwen of neerhalen van fysieke dan wel conceptuele muren heeft zijn gevolgen. In welke staat bevindt Europa zich op dit moment, nadat in 1989 met de val van de Berlijnse Muur het ‘einde van de geschiedenis’ werd verkondigd? Het gevoel dat de verworven vrijheid opnieuw onder druk staat resulteert in ontevredenheid, verweer en afkeur, en nieuwe muren die reeds op verschillende plaatsen in de wereld worden geconcretiseerd.
Het opwerpen van muren is vrijwel altijd een symptoom van angst en onzekerheid. De kritiek van kunstenaars, schrijvers, musici en acteurs in negentiende-eeuws Montmartre op de Republikeinse overheid en de commercialisering van de kunst werd in de beslotenheid van het Parijse Cabaret des Quat’z’Arts geuit. Tegen het decor van hun satirische muurkrant Le Mur vierden ook xenofobie en antisemitisme hoogtij, gevolgen van hun afzondering en tevens aanleiding voor het opwerpen van nog meer barricades.
Zeker in perioden van onrust is het noodzakelijk dit patroon van toenemende isolatie te doorbreken, op welk vlak dan ook. Gert-Jan Wisse maakt van een afscheiding een ruimte voor ontmoeting en communicatie en zorgt zo voor een ommekeer in een langdurig politiek conflict. Roel van Herpt betoogt het neerhalen van muren op institutioneel niveau: het bestaansrecht van kunstinstituten zal immers juist door samenwerking worden bekrachtigd. Ook op andere manieren wordt de institutionele muur uitgedaagd en vervaagt de grens tussen inclusie en exclusie. Street-artkunstenaar Invader daagt deze constant uit door zijn serie kleine, onopvallende mozaïeken in de openbare ruimte op museummuren voort te zetten.
Een wand die onafbreekbaar lijkt, ondanks herhaaldelijke pogingen hiertoe sinds de historische avant-garde, is die tussen het kunstwerk en de toeschouwer. Alle pogingen ten spijt stelt Jeroen Boomgaard na zijn bezoek aan Manifesta 11 en Sonsbeek ’16: transACTION vast dat bij beide tentoonstellingen de ‘vierde wand’ nog steeds fier overeind staat, ondanks de participatieve kwaliteiten die aan veel van de werken worden toegeschreven.
In de context van de private ruimte staan ook muren ook voor geborgenheid en vertrouwen. Dat blijkt onder meer uit de revaluatie van de Amsterdamse School, waarin het verlangen naar voorbije tijden, ambacht en traditionele materialen de boventoon voert. Herinneringen aan het verleden of eigen afkomst zijn ook bepalend voor portfoliokunstenaar Mayra Sergio, die koffie als grondstof gebruikt voor haar bouwwerk. Net zoals de baksteen van de Amsterdamse School stabiliteit en permanentie resoneert, is de koffiegeur voor haar een verwijzing naar haar thuisland. Maar welk belang we ook hechten aan de muren waarmee we ons omringen, in hun functie als drager, barrière of verschansing — uiteindelijk is het misschien niet de muur, maar het metselen dat ertoe doet.
Het nummer is vanaf nu te koop bij onze verkooppunten of bestelbaar via info@simulacrum.nl
INHOUDSOPGAVE
1. ARTIKEL
A Mexican in New York
Het internationale succes van Diego Rivera
Veronica Hamer
2. ARTIKEL
First lady of graffiti
Het einde van het mannelijk monopolie op de muur
Saskia Haverkamp, Nora Veerman, Sara-Lot van Uum
3. ARTIKEL
Evading Invasion
The dispersal of the museum and the crisis of newness
Megan Mullarky
4. INTERVIEW
Common Ground
Een levensader onder de Peace Walls
Gert-Jan Wisse geïnterviewd door Sepp Eckenhaussen en Julia Steenhuisen
5. ARTIKEL
Muurkrant Le Mur
Traditie en moderniteit in fin-de-siècle Montmartre
Malika M’rani Alaoui
6. COLUMN
Bringing down walls
Amsterdam deserves institutes as contemporary as the art they aim to support
Roel van Herpt
7. ESSAY
De vierde wand en het derde object
Jeroen Boomgaard
8. ARTIKEL
Dragers van betekenis
De terugkeer van de bakstenen gevel
Martin van Wijk
1 december 2016
